MZ - Aforizma: Johann Wolfgang von Goethe

 

Njeriu çdo ditë duhet të dëgjojë pak muzikë, të lexojë pak poezi, të shohë një pikturë të bukur,  në mënyrë që rutina e përditëshme, mos bëjë që të lihet në harresë, ndjenja për të bukurën, ndjenjë kjo të cilën Zoti e ka mbrujtur në shpirtin e njeriut.

*
Njësoj si në Romën e lashtë, ku në qytet, përveç romakëve kish edhe një mori bustesh dhe statujash mes të cilave rronin njerëz, ashtu edhe sot, përveç realitetit, ekziston edhe një botë e fortë me fantazi dhe imagjinata, ku edhe në të jetojnë njerëz.

*
Thonë: Njih vetveten! Po si mund dikush të njohë vetveten? Kjo gjë nuk mund të bëhet, nëpërmjet survejimit të vetes, por vetëm nëpërmjet praktikës dhe ja sesi: përpiqu të kryesh detyrën që të takon dhe do të shohësh, se ke për të kuptuar menjëherë, karakterin tënd. 


*
Çdo moshe të njeriut, mund  t'i vihet në korrespondencë një filozofi e caktuar.
Fëmija paraqitet realist. Ai është aq i bindur për ekzistencën e dardhës dhe të mollës sa edhe për ekzistencën e vet.
I riu, i përfshirë siç është në furtunat e veta të brëndëshme është i detyruar që ta kthejë vëmendjen, të rrëmojë dhe të kërkojë brenda vetes, pra të bëhet idealist.
Një burrë i pjekur, ka një sërë arsyesh që të jetë skeptik. Ai dyshon sipas mënyrës së vet, nëse janë të sakta mjetet që ai ka zgjedhur për të kryer një veprim. Gjithashtu përpara se të veprojë dhe në çastin që vepron, e ka të nevojshme që të jetë vigjilent, me qëllim që në të ardhmen, mos pendohet hidhshëm për zgjedhje të gabuar.
I moshuari, ndërkaq është mistik. Mjaft gjëra i shikon të varen prej fatit, një diçka që s'ka logjikë të ecë dhe, logjiken të pengohet e të shkojë shtrembër, fati dhe pafatësia pra, të ndërrojnë vënd papritur dhe papandehur.

Zgjodhi dhe perkth: I.V.B.

 

Dikur në Korçë kam dëgjuar një të vërtetë, sesi shumë kohë më parë, një i varfër, i pa ngrënë, tek endej rrugëve, veç të tjerash edhe prej erës së marrë i rrahur dhe i munduar, të ketë thënë:
“Fry moj erë fry! Shpirtin e një fukaraj do të marrësh!”
Thuhet gjithashtu se në anën tjetër të qytetit tonë, një i kamur, i ngrënë dhe i pirë mirë, tek doli prej shtëpie dhe gjoksin e tij e përfshiu e njëjta erë, bërtiti me krenari:
” Fry moj erë fry, në gjoksin e luanit!”
Duket pra se edhe era bëkërka dallime!!!
Dhe duket se kjo gjë pat qënë njohur edhe qindra vjet më parë edhe prej filozofisë së lashtë kineze, le ta dëgjojmë.

 
Fryrja_e_eres Mbreti Hsiang i krahinës Chu, ishte duke u çlodhur në pallat, tek Taraca e Orkideve. Shoqërohej prej oborrtarëve të vet Sung Yu dhe Ching Cha dhe kur ja, befas një puhi e fortë ere, erdhi me rrëmbim. Mbreti duke hapur jakën e rrobës që të rrihej prej saj, tha:
“Sa gjë e kënaqshme! Erë e këndëshme! Si unë ashtu dhe populli im, mund që ta shijojmë këtë, apo jo?”
Ndërkaq Sung Yu i thotë mbretit:
“Kjo erë është vetëm për ty Madhëri. Si ka mundësi që një të tillë erë, ta shijojnë edhe njerëzit e zakonshëm?”
“Era” tha mbreti, “është frymëmarrja e qiejve dhe e tokës. Ajo shpaloset dhe mbërrin në çdo cep. Era nuk bën dallim, nuk zgjedh njerëz të lartë dhe njerëz të ulët, ata që janë sipër dhe ata që janë poshtë, fisnikët, të ngopurit mes kënaqësive dhe të poshtëruarit, ajo prek dhe zë gjithkënd. Ç’kërkon ti të thuash, se kjo erë më përket vetëm mua?”
Oborrtari Sung Yu iu përgjegj:
“Madhëri, prej mësuesit tim kam dëgjuar të thotë se, ndër degët e limonit, janë degët e përdredhura ato që i ftojnë zogjtë, që tek to, ata të ngrenë foletë. Kam dëgjuar të thotë, se zgavrat dhe të çarat e thithin erën dhe se të fryrit e kësaj, ndryshon në vartësi të vëndeve që ajo përshkon.”
“Më thuaj”, tha mbreti, “prej nga vjen era?”
Sung Yu, iu përgjegj:

“Era lindën prej tokës
dhe pasi prek majat e luleve ujore,
futet pastaj në lugina,
egërsohet më tej në gojët e grykave malore,
kalon përfund, duke përfshirë brinjët e malit Tai
dhe vazhdon kështu, poshtë pishave dhe cedrave.
Fluturon më pas me rrëmbim,
duke fërshëllyer dhe vajtuar,
duke zhdëfryer me ashpërsi inatin e vet.
Klithën, kërcet, me një zë si bubullimë,
përzjen dhe bën rrëmujë, krijon konfuzion,
duke u tunduar shkëmbinjve, duke përplasur pemë,
dhe duke shpërthyer tek pylli i trazuar.
Ndërkaq forcat i mbarohen, i shteren,
pasi shfryn dhe shpërbëhet,
duke depërtuar edhe nëpër vrima dhe të çara,
si dhe duke përplasur dyer.
E pastër dhe e kthjellët, tashmë,
ajo shpërndahet dhe shpështillet tutje.
Kjo është pra, kjo erë e freskët, erë heroinë,
që duke kërcyer dhe u hedhur poshtë e lart,
ngjitet pastaj në murin e lartë,
dhe futet thellë në sallat dhe ambientet e pallatit.
Me një puhi frymëmarrëse, ajo tund gjethet dhe lulet,
endet pastaj mes drurëve të kasies dhe të piperit,
fluturon mbi ujërat e shpejta,
dhe godet lule-mëllagat.
Rrok lule anxhelikat-selinotë dhe prek barin aromatik,
rrëshqet mes likeneve
dhe shpërthen tek sythat e shelgut,  
shëtit nëpër kodra,
shëtit tek lulet gjithë parfum që janë të shpërndara në to,
dhe paskëtaj,
endet në Oborrin mbretëror,
ngjitet në sallën e blertë të Veriut
dhe kapet pas perdeve të lehta.
Duke kaluar nëpër dhomat intime,
ajo bëhet era e Madhërisë Suaj.
Kur kjo erë i fryn dikujt,
menjëherë ai ndjen se e përshkon një fllad i freskët,
frymëmerr pastër dhe lehtë pastaj, në këtë fresk.
Kjo shëron dobësitë dhe shpërndan maramendjen,
mpreh sytë dhe veshët,
çlodh trupin dhe njeriut i bën mirë.
Kjo pra është, ajo që quhet, era e Madhërisë Suaj.

“Sa bukur që e përshkrove këtë,” thirri i ngacmuar mbreti, “ nuk më thua, a mund të më flasësh tani, për erën e njerëzve të zakonshëm?”
Sung Yu iu përgjegj:

Era e njerëzve të zakonshëm, Madhëri,
vjen duke u vërtitur monopateve dhe rrugëve,
duke trazuar mbeturinat
dhe duke ngritur përpjetë pluhurin,
gjith’ shqetësime dhe bezdisje në rrugën e vet.
Ajo futet fshehurazi vrimave dhe troket portave,

Song_Yu duke hedhur gjithandej rërë dhe hi,
turbullon ndyrësirat dhe ngre përpjetë plehra.

Ajo depërton strehave
dhe futet në brendësitë e kasolles.
Kur kjo erë i fryn dikujt në fytyrë,
menjëherë ai ndjehet i çoroditur dhe buzëplasur.
I goditur prej të nxehtit, i tukequr prej dekurajimit,
atij i sëmuret zemra dhe madje kjo i rëndohet,
bie pra kështu i sëmurë dhe dridhet në ethe.
Kur i fryn duke i tharë buzët, ai duket i lënduar,
dhe përpëlit sytë si të verbërit.
I mbahet goja dhe ngërdheshet,
pa ditur nëse është i gjallë apo i vdekur.
Kjo pra është ajo që quhet, era e klasës së ulët, e njerëzve të zakonshëm.

Shënim: Song Yu (290-223 para Kr.) ishte oborrtar në pallatin e mbretit të krahinës Chu dhe dishepull i poetit të madh të shtetit Qu Yuan.

Shqiperoi: Ilia V. Ballauri

 

 
Lexoni gjithashtu / More Articles :

» BK/LA - Μbi tekstin e këngës, "Muaj i Majit"

Teksti i këngës me këtë titull, i kësaj kënge të njohur prej të gjithëve ne, është shkruajtur rreth një shekull më parë nga Mihal Gramenoja.Duke e lexuar atë me kujdes, nuk mund të mos admirosh, romantizmin, lirizmin dhe erotizmin e këtij korçari të nderuar, që shumëkush e njeh më tepër, për përdorimin e pushkës dhe...

» BK/LA - Safo - Tashmë ajo ndodhet larg

Shqipëroi: Ilia V. BallauriTashmë ajo ndodhet larg, diku, larg Sardit  në mërgim,Të sjell nër mend ty dhe lodhet, eh kujtim, eh, dëshpërim,Të mendon ty, më mendon mua bashkë me ty, të gjitha në vegim,Se si kaluam bashkë, unë, ajo, dhe ti o shpirti im.Ç’ka bashk’ kaluam, gjithçka ish magjike, një ëndër vërtet,Ti ishe...

» MZ: Homeri, mbi teorinë e marrjes së vendimeve - Skilla & Haribdi

Homeri mbi teorinë e marrjes së vendimeve, ose mbi zgjedhjen që duhet bërë ndërmjet dy të këqiave: Skillës dhe Haribdit.Gjithmonë ka qënë i vështirë për tu marrë vendimi se ç’duhet zgjedhur  ndërmjet dy të këqiave, prej të cilave, njëra e keqe ka një dëm relativisht të madh por të njohur (Skilla) ndërsa tjetra...

» BK/SHJT - Folklor - Mihal Gora (c1700 - 1790): Poema e zisë së bukës në qarkun e Korçës, v. 1740

I (1 - 4)Ati ynë, që në qiell lart qëndron, mos kujto, se goja më gabon,mos kujto se flas pa menduar,mos më paragjyko, pa m’dëgjuar,hidhërim të fortë, të vërtetë vrer,prej shpirtit, i detyruar do nxjerr.E pafuqishme është fjala, e thatë,nuk ka përmasa, ësht’ frymë e ngratë,nuk mund, të shprehë, të rijapë,ato rrethana...

» MZ - Vargje poetike: Për kopshtet.

 … Dhe kështu, foshnja-Jezu qëndroi,në gjunjë të nënës së dashur Mari,çdo lule ngriti kokën, Zotin vështroi,çdo yll, uli sytë dhe pa në tokë, Perëndinë-Njeri …G. K. Chesterton(1874-1936)*“Pemët filluan të pëshpërisnin, ndërsa era filloi të pështjellohet,dhe atë mëngjes të egër të marsit, dëgjova, sesi shpirti...

Share