• Home
  • Bota Korcare
  • Korca Encyclopedica
  • Mozaik - Te ndryshme
  • OpenPedica
  • Korça Encyclopedica Nr.7
  • Korça Encyclopedica Nr.8
  • Korça Encyclopedica Nr.9
  • Korça Encyclopedica Nr.10
  • Korça Encyclopedica Nr.11
  • Korça Encyclopedica Nr.12
Arkiva Pedica
  • Korça Encyclopedica Nr.1
  • Korça Encyclopedica Nr.2
  • Korça Encyclopedica Nr.3
  • Korça Encyclopedica Nr.4
  • Korça Encyclopedica Nr.5
  • Korça Encyclopedica Nr.6
MZ - Aforizmë: H. A. Korça

Pasurinë mund ta vjedhin, por diturinë jo.
Ai që ta ruan të fshehtën të do me shpirt.

Pedica Tree
  • Administrata
  • Arkeologjia
  • Arkitektura
  • Arti popullor
  • Arsim - Edukata
  • Bujqësia
  • Demografia
  • Dendrikultura
  • Fauna
  • Flora
  • Folklori
  • Fotografia
  • Frutikultura
  • Gastronomia
  • Gjenealogjia
  • Gjeografia
  • Gjuhësia
  • Gravura
  • Historia
  • Jeta shoqërore
  • Kinema
  • Klimatologjia
  • Komunikacioni
  • Lojra popullore
  • Mjekësia
  • Monumente natyrore
  • Muzika
  • Petrografia
  • Piktura
  • Poezia
  • Prosopografia
  • Sport
  • Tregti

Korça Encyclopedica Nr.12

Korça Encyclopedica (KE), është një revistë periodike, me karakter enciklopedik të dhënash, kulturor dhe edukativ. Të dhënat që jepen këtu, nuk kanë vlerë dhe forcë ligjore dhe nuk mund të përdoren për zgjidhje problemesh e konfliktesh të çfarëdo lloji qofshin. Revista, nuk bën politikë, nuk bën propagandë dhe nuk bën reklamë, për asgjë. Revista dhe botuesi, dr. Ilia V. Ballauri, ruajnë të drejtën e Copyright, ©.

KE12/0: Titujt e Artikujve

E-mail


1. Kloni i kufirit, në kohën e regjimit komunist.

2. Jeta dhe vepra e albanologut Stavri Skëndi.
3. Mbi një urdhër të dhënë  në v. 1917 për furat e bukës, nga Th. Gërmënji.
4. Nga Historiku i sportit në Korçë.
5. Sportistë të hershëm korçarë në Amerikë.
6. Pse për një farë kohe, në gjuhën e popullit dhe të fëmijve, bashta e Themistokli Gërmënjit quhej, “Bashta e Gegës”.
7. Mbi stilin ionik të kollonave të bibliotekës së fëmijëve në Korçë.
8. Mbi ambjentet ku zhvilloheshin aktivitetet kulturore në Korçë në fillim të viteve ‚ 20.
9. Tregëtarë të lëkurërave në Korçë më 1911.
10. Ç’ishin çifligjet.
11. Mbi relievin në rrethin e Korçës.
12. Emigrantë nga Hoçishti, që  në maj të vitit 1919 ndodheshin, në Sh.B.A.
13. Emrat e dikurshme (në vitet e Luft. 1-rë Botërore), të rrugëve kryesore të transportit, që hyjnë e dalin në qytetin e Korçës.
14. Udhëtimi Korçë  – Tiranë në vitin 1926. Një përshkrim i nxjerrë nga gazeta, Koha, 21 gusht 1926.
15. Kisha e Shën Gjergjit në fshatin Shipckë.
16. Mbi statutin e shoqërisë së dikurshme të robaqepsavet të qytetit të Korçës.
17. Emërtimet e rrugëve të lagjes së dikurshme në Korçë të quajtur, „Manço”, (v.1930).
18. Mbi Parkun kombëtar, të quajtur, “Bredhi i Drenovës“.
19. Mbi emërtimet e dy pikave më të larta, të vargmaleve të Moravës dhe kuptimin e tyre.
20. Lekët e reja.
21. Gjimnazi “Jovan Banga” i Mitropolisë.
22. Se si zhvilloheshin mbrëmjet e vallzimit në fillim të viteve 20.
23. Mbi qëndrat e banimit që kanë ekzistuar në fushën e Korçës, në periudhën e hekurit.
24. Mbi disa fshatra të zonës  së Korçës që tanimë nuk ekzistojnë.
25. Disa shprehje prej të ashtuquajturës gjuhë „purishte“.
26. Mbi një mikroalbum me kostume popullore të botuar në vitet 90 prej piktorit korçar Dhimitër Mborja.


 

 

KE12/10 - Ç' ishin çifligjet.

E-mail

 

Shënim:  Materiali që vijon, është hartuar duke u bazuar tek të dhënat të nxjerra nga studimi: Akd. Shkc. Shqiprisë, L. Mile,“Çështje të historisë agrare shqiptare (fundi i shek.18-të, deri në vitet ’70 të shek.19-të)“, fq. 30 - 33.


Fjala çiflig duket se vjen prej persishtes: çift = një palë, pra një pendë qè e mprehur për lërimin e tokës. Fillimisht, me çiflig kuptohej një copë tokë që jepej me qira tek bujku për tu punuar. Më pas, përveç ngastrës së tokës, me fjalën çiflig filloi të nënkuptohet edhe ekonomia e lidhur me të dhe më pas akoma, edhe ajo pjesë tokë që nuk përfshihej në sistemin e timareve (taksave) pra që ishte e lirë prej tyre.
Në vazhdim me fjalën çiflig, filloi të quhej zotërimi i një sipërfaqeje të madhe toke private, pra një zotërim i tillë feudal, i pakushtëzuar edhe me detyrime ushtarake. Ky është dhe përkufizimi përfundimtar që mund të thuhet për një çiflig.
Çifligu kish zakonisht në fillim një sipërfaqe 70 deri 130 dynymë, por sipërfaqja e tokës me kalimin e kohës filloi të merrte përpjestime të mëdha, deri aty sa të përfshinte pjesërisht ose plotësisht, tokat e një fshati të tërë. Kështu p.sh., fshati Braç në Korçë ishte çiflig i Ajaz Bej Frashërit.

Read more...

 

KE12/25 - Disa shprehje prej të ashtuquajturës gjuhës, "purishte".

E-mail

 
„Purishtja“ ka qënë një lloj zhargoni, a gjuhë e sajuar, që flitej prej një pjesë mjeshtrash të zonës së Oparit. Ja disa shprehje tepër interesante të kësaj gjuhe:


Ai që nuk bën gruth  = i verbëri
Azap njigëz  = morr i vogël
Afërndremje  = afërmënç
Arbë bëzhingë  = bar blete
Arbë fugosës  = hithra
Avkaz azapi  = thëria e morrës
Bolo njigëz  = viç
Boloviçanë  = haur
Bishtkuqosem = më ze barku
Bëdë njigëz = mëz
Cmalukçift = binjak
Cefanaq = frikacak
Çakajpolaqisës = gurgëdhëndës
Çakajdegremeno = gur mulliri
Çakajfrrëncës = gur që thyhet lehtë
Çipullri = djalëri
Çomakës i mbëshëm = oficer
Dapllo = shi
Depunar = luftëtar.
Domickë zhdecje = dhomë gjumi
Domickë drynjasje = dhomë gjumi
Domë në llokët = bodrum me lagështi.
Dremje = mëndje
Shënim: Këto shprehje janë nxjerrë prej punimit rreth gjuhës „purishte“ të Gj. Rukës.



 

KE12/7 - Arkitekturë: Mbi stilin ionik të kolonave të bibliotekës, "Thoma Turtulli" në Korçë.

E-mail

 



Biblioteka_Thoma_Turtulli_Korce Biblioteka e fëmijëve Korçë, një dhuratë e bamirësit të ndritur të qytetit tonë Thoma Turtullit, për popullin e Korçës, ku që të gjithë kemi kujtimet tona të fëmijnisë, veç shërbimit edukativ që ajo ka ushtruar për qytetin, është për ne edhe një vepër e rrallë e papërsëritshme arkitektonike.
Ndonëse një godinë e vogël, ajo është në miniaturë, një vepër e përsosur, e ngritur sipas stilit neoklasik me elemente të botës antike, arkitekturë kjo që mbizotëroi, në ndërtimin e institucioneve të rëndësishme të vëndeve më të zhvilluara dhe më të qytetëruara në Evropë dhe Amerikë, në fund të shek. 19-të dhe  në fillim të shek. 20-të.
Biblioteka jonë pra, e dhuruar prej Turtullit, përngjet me parlamente, universitete, teatro, opera, muzeume, auditoriume, biblioteka, etj, të këtyre vëndeve dhe, elementi bazë i këtij përngjasimi janë kollonat e famshme të saj të stlit ionik.

Read more...

 

KE12/1 - Histori: Kloni i kufirit, në kohën e rregjimit komunist.

E-mail

 

Çka më poshtë përshkruaj, mora shkas (I.V.B.) nga një foto, në fb-un, aq të dashur për korçarët, w.w.w.fb: Këtu mbledhim, material per Korçën, … . Fotoja në fjalë e vendosur aty më dt. 14.6. 2013, jep një pamje nga puna e dikurshme e grave të fshatit në të ashtuquajturin dikur, brez të butë të klonit të kufirit, etj.
Meqënëse të gjithë një ditë do të ikim nga kjo botë dhe të tjerë do të vinë, teksa shihja foton mendova: a do ta dinë vallë ata që do të rrojnë p.sh. në vitin 2094, se dikur një popull i tërë ishte i mbyllur brenda një rrjete të hekurt si bishat e egra, apo si leprotikët, apo si kriminelët, apo si të çmëndurit? Ndaj e pashë të udhës që me aq sa mund të di, të shkruaj dy fjalë.


Gjatë viteve të regjimit komunist, Shqipëria u izolua prej gjithë njerëzve të tjerë që jetonin mbi dhè në të gjitha format, madje edhe fizikisht. Regjimi i egër i asaj kohe e shkëputi atë nga gjithë bota duke ndërtuar përgjatë gjithë kufirit të vëndit, famëkeqin klon. Kloni ishte  një mur me tela të fortë me gjëmba, i ngritur në formën e një perdeje vertikale të hekurt, mbi dy metra e lartë, mbështetur në shtylla betonarme. Kloni nuk ishte ekzaktësisht në vijën e kufirit por, më brënda tij, këtej piramideve, pra në tokën shqiptare. Në të dy anët e klonit ndodhej i ashtuquajturi brezi i butë, që ishte një rrip toke vërtet e butë, e punuar freskët, një brez pra me gjërësi 4m në secilën anë të klonit, me qëllim që në të, të mbeteshin gjurmët e atyre që do të kalonin kufirin, pra që do të arratiseshin.

Read more...

 

KE12/17 - Emërtimet e rrugëve të lagjes së dikurshme në Korçë, të quajtur Manço (viti 1930).

E-mail

 

Rr. Kongresi i Lushnjës,
Rr. Mbretëresha Elena,
Rr. Protokolli i Firences,
Rr. Vasil Trebicka,
Rr. Miçe Papanaum,
Rr. Nikolla Naço,
Rr. Papa Stefan Luarasi,
Rr. Ligor i Cilkës,
Rr. Thopiave,
Rr. Dom Johan Alardo,
Rr. Robert Cecil,
Rr. Koço Sotir,
Rr. Bulevard Emanuel III,
Rr, Çardhakut,
Rr. Carnevon,
Rr. Naum Veqilharxhi,
Rr. Opari,
Rr. Çezma e Shetros,
Rr. Bogdanëve,
Rr. e Dardhës,
Rr. Koci Beut,
Rr. Loni Llogori.


 

KE12/4 - Sporti - Histori - Nga historiku i sportit në Korçë

E-mail


Kaln.Spr.Jorgji
Në vitin 2004, prej pedagogut të apsionuar Ilia Ll. Jorgji dhe Nevila Jorgji Tushi, qarkulloi në formën e një kalendari, një botim tepër i veçantë, që lidhet me historikun e sportit në Korçë, Punimi në fjalë është i pasur me foto origjinale, të qarta, të spjeguara dhe të plotësuara prej tyre, me të dhëna të vlefshme.
Në të pasqyrohet thuajse gjithë gama e sporteve të zhvilluara gjatë periudhës së para luftës së dytë, në Korçë si: futbolli, atletika, çiklizmi, tenisi, mundja, alpinizmi, skitë, etj. Në punim flitet për kampionë, veteranë dhe pedagogë të shquar të kulturës fizike dhe sporteve të asaj kohe, madje edhe për persona që u shquan për trup të bukur- sportiv edhe elegancë të veçantë fizike.



 

KE12/9 - Tregtarë të lëkurërave në Korçë më 1911.

E-mail



Në çastet e rrënies së pushtimit osman pra në v. 1911, në Korçë ishin këta tregëtarë që mereshin me tregëtimin e:

a) lëkurëve të papërpunuara,
Kristo Geçi,
Theodhos Harallambi,
Joani Lito,
Th. Pepo,
Dhimtri A. Skëndi dhe bijtë.
Thoma Çekani.

b) lëkurërave të përpunuara,
Vëllazëria Ballauri,
Spiro Bimbli,
Dhimitri A. Skëndi dhe bijtë.


 

Copyright © 2011 Ilia V. Ballauri
All Rights Reserved.

KorcaPedica